จอมพลผิน ชุณหะวัณ เกิดเมื่อวันพุธที่ 14 ตุลาคม 2434 ที่บ้านบางนกแขวก อำเภอบางคณฑี จังหวัดสมุทรสงคราม เป็นบุตรนายไข่ นางพลับ ชุณหะวัณ ชาวสวนและแพทย์แผนโบราณ มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน 8 คน
ได้รับการศึกษาชั้นต้นตามแบบเด็กชายไทยสมัยก่อน คือเรียนกับพระที่วัด ได้แก่วัดโพธิ์งาม ซึ่งอยู่ใกล้บ้าน วัดใหม่สี่หมื่น อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี วัดมหรรณพาราม วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพฯ ต้องฟันฝ่าอุปสรรคนานาจนได้เข้าเรียนในโรงเรียนนายสิบทหารบก ที่จังหวัดราชบุรี เนื่องจากสอบจบโรงเรียนนายสิบทหารบกได้คะแนนดีเยี่ยมจึงได้เข้าศึกษาต่อในโรงเรียนนายร้อยทหารบก เมื่อ พ.ศ. 2452 สำเร็จการศึกษาเมื่อ พ.ศ. 2458
แต่เดิมทีจอมพลผิน ชุณหะวัณ รับราชการได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงชำนาญยุทธศาสตร์ แม้จะกราบถวายบังคมลาออกจากบรรดาศักดิ์เมื่อ พ.ศ. 2485 แต่ก็ยังรับราชการสืบมาจนได้เป็นผู้บัญชาการทหารบก และได้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองเป็นรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมและเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตร 2 สมัย ใน พ.ศ. 2496 และ พ.ศ. 2500 จอมพลผิน ชุณหะวัณ จึงเป็นนายกสภามหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 2 วาระ คือ ระหว่างวันที่ 12 ธันวาคม 2496 ถึงวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2500 และระหว่างวันที่ 31 มีนาคม ถึงวันที่ 16 กันยายน 2500
จอมพลผิน ชุณหะวัณ สมรสครั้งแรกกับคุณหญิง วิบุลลักสม์ ชุณหะวัณ (ถึงแก่กรรม) มีบุตรและธิดา 5 คน คือ (1) คุณหญิงอุดมลักษณ์ ศรียานนท์ เป็นภรรยา พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนนท์ (ถึงแก่กรรม) (2) คุณพร้อม เป็นภรรยา นาย